“Eerlijk en oprecht: je mag bij me komen kijken, want ik ben trots op mijn werk!”
Jenny Zwijnenburg is geen onbekende in het werkveld van de sociaal werker. In 2014 was ze Sociaal Werker van het Jaar. Jenny kreeg daarnaast veel aandacht voor haar methode Vangnetwerken, en dat was niet zonder reden. Bovendien heeft ze de afgelopen jaren veel energie gestoken in onderzoek naar de werkzame elementen van haar aanpak. Jenny is een gepassioneerde vrouw die haar verhaal met ons deelt op 29 mei op het event Sociaal Werk werkt! LIVE. Om in de stemming te komen voor dit evenement, stelden wij haar alvast wat vragen.
Tijdens het evenement vertel je hoe je als sociaal werker de kans vergroot dat anderen de waarde van je werk zien. Wat is de belangrijkste les die je hierin hebt geleerd?
"Als sociaal werkers sluiten we goed aan bij buurtbewoners, cliënten, de mensen voor wie we werken. We verdiepen ons echt in hun wereld en daar proberen we op aan te sluiten. Maar dat doen we niet altijd als het gaat om financiers van ons werk. Dan wordt er wel eens gezegd dat ze ons werk niet begrijpen. Ook hier kunnen sociaal werkers die verbinding aan te gaan. Verdiep je in de ander: hoe ziet de wereld van die persoon eruit? Deze mensen hebben ook een eigen logica en een opdracht meegekregen. Vraag bijvoorbeeld aan ze hoe ze hun werk ervaren en hoe lang ze dit al doen en wat voor opdrachten ze nu hebben meegekregen. Oprecht de ander te leren kennen en te begrijpen, waar kom jij vandaan, en waarom vraag je dit op deze manier?
Dit is essentieel in de samenwerking met bijvoorbeeld een gemeente, een van de financiers van ons werk. Een voorbeeld hiervan is de focus op eenzaamheid. Een aantal jaar geleden werden ambtenaren op pad gestuurd met de boodschap: verminder de eenzaamheid met zoveel procent. Als je weet dat dat hun opdracht is, dan kun je hierover in gesprek gaan.
Hetzelfde zien we nu bij de druk die landelijk ontstaat om ouderen langer thuis te laten wonen. Daar zit natuurlijk een hele wereld van problemen en belangen achter. Dan kun je boos worden dat dit niet altijd werkt in de praktijk en denken ze begrijpen ons werk niet, maar hun werk is ook heel ingewikkeld. Als je dat ziet dan heb je daarna een ander gesprek."
Hoe laat je als sociaal werker zien wat je waard bent?
"Deze vraag vind ik interessant, omdat ze twee kanten heeft. Aan de ene kant kun je natuurlijk pronken met je succesverhalen. Zo van: kijk eens wat ik heb bereikt met deze persoon. Die zat helemaal alleen thuis en werkt nu vrijwilliger of heeft zelfs een betaalde baan. Maar aan de andere kant zijn er ook situaties waarin je slechts kleine stapjes kunt zetten met mensen. De vraag is dan, wat zijn goede verhalen om te delen?
Sociaal werkers behalen ook niet altijd hetzelfde resultaat met iedereen, omdat sommige mensen kwetsbaarder zijn dan anderen. Daarom is het belangrijk om verschillende verhalen te kunnen vertellen. Anders doe je jezelf tekort."
Wat maakt een sociaal werker zo krachtig?
"Als sociaal werker vervul je vooral de rol van verbinder. Dat is de kracht van ons werk: mensen verbinden met elkaar en met de instanties die hen verder kunnen helpen in hun buurt. Dat maakt sociaal werk voor mij uniek, anders dan bijvoorbeeld het werk van een psycholoog. Neem bijvoorbeeld eenzaamheid. Een psycholoog voert gesprekken met mensen over hun eenzaamheid, terwijl wij mensen die eenzaam zijn bij elkaar brengen. Dat is een totaal andere aanpak.
Omdat je met diverse doelgroepen werkt als sociaal werker, varieert de inzet en tijd die de interventie vergt enorm. Van vitale ouderen die vrijwilligerswerk doen tot aan zorgmijders, bij wie je misschien wel maandenlang door de brievenbus staat te praten. Je komt er altijd met een doel, ook al kost het soms tijd om vertrouwen op te bouwen."
Je bent als sociaal werker niet het netwerk, je verbindt mensen met elkaar.
Het event gaat in op de persoonlijke groei en positionering van jezelf als sociaal werker. Wat wil je hierin meegeven?
"Sociaal werkers voelen zich op hun gemak in het maken van verbindingen met anderen. Dat is de manier waarop sociaal werkers zichzelf kunnen laten zien. Nodig mensen vooral uit om een kijkje te nemen in de dagelijkse praktijk, zodat ze kunnen zien wat je doet. Eerlijk en oprecht: je mag bij me komen kijken, want ik ben trots op mijn werk!
Wanneer een ander jouw verhaal vertelt, bijvoorbeeld een buurtbewoner die vertelt wat jouw werk voor hen betekent, is dat nog krachtiger dan wanneer je het zelf vertelt."
Voor de samenleving is het niet altijd duidelijk wat sociaal werkers doen. Wat denk je dat ervoor moet gebeuren om dat te veranderen?
"Onlangs heeft Pieter Hilhorst voor het ministerie van VWS opnieuw uitgebreid onderzoek gedaan, waaruit blijkt dat sociaal werk een preventieve kracht heeft en dat er veel mogelijkheden zijn. Mensen zien ook steeds meer de noodzaak ervan in. Als we het bijvoorbeeld hebben over ouderen die langer thuis wonen, gaat dat niet alleen over een huis in een buurt, maar ook over deel uitmaken van de gemeenschap en daar contacten hebben. Sociaal werkers dragen hier enorm aan bij. Ik heb het idee dat dit steeds meer wordt ingezien."
Hoe zie je de toekomstige rol voor de sociaal werker over bijvoorbeeld 10 jaar?
"Sociaal werk is over 10 jaar nog altijd relevant. Mensen zijn sociale wezens. Zeker als er veel wrijving in de maatschappij is, kunnen sociaal werkers een bijdrage leveren aan de verbinding tussen mensen."
